Каһарманнар

Исемлек

А| Б| В| Г| Д| Е| З| И| К| Л| М| Н| О| П| Р| С| Т| У| Ф| Х| Ч| Ш| Ю| Я|

НИГЪМӘТУЛЛИН ГАФИЯТ ЯРМӨХӘММӘТ УЛЫ

Гафият Нигъмәтуллин яшь чагында күп җирләр гизә. Ул 1915 елны Татарстанның Мамадыш районы Кече Кирмән авылында туа. Аның әтисе, ярлы татар крестьянының мәңгелек юлдашы булган хәерчелектән качып, Гафият кечкенә чагында ук семьясы белән Уралга күчеп китә. Гафият анда 1931 елны ФЗӨ мәктәбен тәмамлый. Слесарьлык һөнәренә өйрәнеп, Уралның күп кенә шәһәрләрендә — Чиләбедә, Алапаевкада, Свердловскида эшли, әмма бер урында озак тукталып калмый.

1932 елны Гафият, туган җиренә—Мамадыш районына кайтып, «Пятилетка» совхозында эшли башлый, комсомолга керә; 1936 елны аны армиягә алалар. Армия аңа күп нәрсә бирә, һәм ул хезмәтен үтәгәч, совхозга кайтып, партия членлыгына кандидат булып керә, совхоз яшьләренең җитәкчесе — политбүлек начальнигының комсомол эше буенча ярдәмчесе була.

1939 елны Финляндия чигендә беренче атышулардан соң ук Нигъмәтуллин яңадан армия сафына баса. Аны 86 нчы мотоукчы дивизия полкларының берсенә рота политругы урынбасары итеп билгелиләр. Кешеләр белән мөгамәләдә гади, яхшы политик белеме булган һәм солдат күнегүләрен онытмаган Гафият, озак та үтми, бөтен ротаның хөрмәтен казана, ә аннары башланып киткән сугышларда батыр һәм оста командир булып таныла.

Фронтка бару юлында һәм кыска вакытлы ялга тукталып торган урыннарда политрук урынбасары һәрвакыт сугышчылар, үзенең комсо-молецлары арасында була. Солдатларга ул сугышның максаты, Финляндия сугыш чукмарларының оятсыз провокациясе һәм Ленинградның куркынычсызлыгын тәэмин итүнең кирәклеге турында ачык һәм аңлаешлы итеп сөйли. Рота белән бергә Гафият Фин култыгы бозы өстеннән ясалган авыр походта катнаша һәм, дивизия, бу култыкның төньяк ярына чыгып, Выборг тылына ыргылган чакта, беренче булып атакага ташлана.

Нигъмәтуллин хезмәт иткән полк, сугыша-сутыша үзенә юл салып, финнар тарафыннан куәтле оборона пунктына әверелдерелгэн Скиппари авылына килеп җитә. Полкның авангарды, яшерелгән дзотлардан сибелгән ут астына эләгеп, зур югалтуларга дучар була. Яңа атака алдын-йан полк командиры майор Гусейнов урынны разведкаларга приказ бирә. Нигъмәтуллин, командир һәлак булгач, вакытлыча үзе командир булган взвод белән разведкага барырга теләвен әйтә. Сугышчылар коралларны җентекләп тикшергәннән соң, ак маскировка халатлары киеп, йомшак, тирән кар өстеннән алга шуышалар. Разведчиклар, дошманга сиздермичә, дзотларга егерме биш метрлап ара калганга кадәр үрмәлиләр, аннан аларга амбразуралар гына түгел, анда урнаштырылган пулемет көпшәләре дә ап-ачык күренә башлый. Сугышчылар, дзотларны яртылаш камап алып, ныгытмаларның һәр детален «капшыйлар».

Агачларда утырган «күкеләр», разведчикларны күреп, аларга ата башлыйлар. Чигенергә соң һәм куркыныч, ә бер урында яту тагын да куркынычрак була: дзотлардан атсалар, бөтен взводның тулысымча кырылып бетәчәгенә аз гына да шик калмый.

- Гранаталар хәзерләргә! — дип боера Нигъмәтуллин цепьта яткан сугышчыларына.

Сызгырып бирелгән сигнал буенча сугышчылар кардан күтәреләләр. Дзотларга уннарча гранаталар оча. Берничә минутка тирә-юньне ут һәм төтен, балчык кисәкләре һәм граната кыйпылчыклары каплый. Бербер артлы сафтан чыгарылган дзотларга кереп, сугышчылар аларда дошманның йөзгә якын солдат һәм офицерларын, уннарча пулеметын, танкка каршы ата торган орудиесен һәм бик күп сугыш кирәк-яракларын юк итәләр.

Кире кайтканда, Гафият -бәхетсезлеккә очрый. Ул сукмактан читкә чыгып минага баса һәм контузия ала. Нигъмәтуллин штабта полк